Làm giầu từ quế - "Một nỗi buồn vang bóng"

Nói đến miền rừng Quảng Nam, người ta sẽ nghĩ ngay đến vùng đất của vàng, cùng những sản vật nổi tiếng của cây quế, cây tiêu và cây sâm Ngọc Linh… Những sản vật của vùng đất “chưa mưa đã thấm” ấy một thời đã giúp hàng trăm nghìn hộ nông dân giữa rừng thẳm đổi đời vươn lên thành triệu phú.

Rất nhiều nông dân giữa đại ngàn Trường Sơn nhờ cây quế mà giàu lên từ những năm 90 của thế kỷ trước đã từng khẳng định rằng, chỉ vài chục năm tới sẽ không còn cảnh đói ăn.


Thế mà nay, hàng trăm triệu cây quế đến tuổi khai thác chẳng ai thèm mua. Cuộc đổi đời trông chờ vào cây quế đã không thành hiện thực như mơ ước.
Thời cây quế là cây "vua" trong những năm 90 của thế kỷ trước, các cấp chính quyền địa phương đã vận động nhân dân vào cuộc quyết liệt. Riêng chuyện cây quế đã có hẳn một Nghị quyết và một ban chỉ đạo trồng quế từ tỉnh đến thôn, tổ.
Ngày đó, nhà nhà trồng quế, người người trồng quế. Khắp núi rừng Quảng Nam đi đâu cũng gặp quế, từ vườn nhà đến vườn rừng. Bên chái bếp, cạnh chum nước, bất kỳ nơi đâu cũng thấy cây quế hiện diện. Nhờ vậy cây quế được hồi sinh bể dâu của sự săn lùng ráo riết để xuất khẩu. Khi ấy, cây quế đang trên bờ của sự tuyệt chủng, bởi giá mỗi cây quế từ 10 đến 20 năm tuổi có giá từ 2-3 cây vàng, và được thương lái săn lùng ráo riết ngày đêm.

Trong thời kì đó rất nhiều hộ gia đình đã thoat khỏi cảnh nghèo khổ thậm chí còn trở nên giàu có. Nhiều nhà đã trang chải được nợ lần và sắm sửa đồ đạc tiện nghi trong nhà. Họ tin tưởng rằng cây quế sẽ là cây hái ra tiền giúp trở thành tỉ phú trong tương lai. Sau 20 năm chồng và chăm sóc những rừng quế mong muốn những ước mơ đó trở thành hiện thực. Thì giờ đây họ ngồi đấy với bao nỗi lo toan , khi những cây quế già tuổi vỏ dày đạt tiêu chuẩn xuất khẩu bắt đầu chết đứng chẳng một thương lái nào hỏi mua. Đôi khi lắm, có vài thương lái đến hỏi giá rồi... “một đi không trở lại”

Các cụ già ngồi trong nhà đưa cặp mắt buồn nhìn vườn quế bên nhà, gạt vội nước mắt rồi ngâm nga câu thơ “Tiếc thay cây quế giữa rừng /Đắng cay ai biết, ngát lừng ai hay…”, mà cá cụ bảo là chỉ đọc để an ủi nỗi lòng những người trồng quế như họ ở miền đất này. Những vườn quế hang chục ha đã đến kì thu hoạch nhung chủng có một thương lái nào đến mua. Vì thế mà giờ đây người dân chồng quế đói và khổ lắm. Nhiều hộ dân bây giờ đã bỏ cây quế để chồng cây khác. Thậm chí họ còn chặt bỏ qếu để chồng sắn, vì cây sắn giup họ không bị đói trong những năm chờ đợi cây quế đươc bán đi.

Theo tính toán, mỗi cây quế trồng sau 10 năm khai thác được 15 kg vỏ tươi, tương đương 3 kg vỏ khô. Với giá thu mua như hiện nay mỗi cây quế trồng sau 10 năm chỉ bán được khoảng 50 đến 60 nghìn đồng. Thấp hơn các loại cây trồng khác nhiều lần nên số phận của cây quế đang bị người nông dân chặt bỏ để làm củi đốt là điều khó tránh khỏi.
Điều đặc biệt là, mặc cho người nông dân điêu đứng với cây quế, nhưng các huện lại khuyến khích người dân chồng quế.
Các huyện này quyết định dành kinh phí từ ngân sách hàng năm để hỗ trợ nhân dân gieo ươm và trồng mới cây con và vận động các gia đình tự gieo ươm vài trăm ngàn cây để phát triển cây quế như một cây chủ lực trong xóa đói giảm nghèo.
Nghị quyết của chính quyền là vậy, nhưng hiện thời người nông dân đang chặt bỏ cây quế để làm củi. Nhiều chủ vườn đang khóc vì quế, khóc vì tiền của hàng chục năm trời đổ dồn vào cây quế đến bây giờ trắng tay…. Có lẽ ước mơ làm giàu nhờ cây quế giờ dây chỉ là hư vô và nó đã rơi vào dĩ vãng. Và trong tiềm thức của những người dân chồng quế đó chỉ là “vang bong một thời”.