Ca trù _một loại nhạc truyền thống của Việt Nam

Ca trù là một loại nhạc truyền thống của Việt Nam, một lối chơi tao nhã, lịch lãm của các văn nhân tài tử xưa nay, trong đó văn chương, âm nhạc hoà quyện làm một, tạo nên một vẻ đẹp hoang sơ mộc mạc mà khúc chiết tinh tế.

Xuất hiện vào đầu thế kỷ XVI, trải qua những biến cố thăng trầm lịch sử, có lúc tưởng chừng như không thể tồn tại được, nhưng với những đặc trưng về loại hình nghệ thuật độc đáo, sự phối hợp tuyệt vời giữa ca từ và giọng hát hoà cùng các nhạc khí: phách, đàn đáy, trống chầu... cho tới ngày nay, ca trù đã khẳng định được vị trí quan trọng không chỉ của Việt Nam mà của cả nhân loại.

Ca trù _một loại nhạc truyền thống của Việt Nam Catru

Biễu diễn ca trù

Nghệ thuật hát ca trù có đầy quy tắc về điệu, về nhịp cũng như sự hoa mỹ và cách biến tấu, ứng tấu mà chữ "Trù" là cái thỏi bằng tre ghi chữ nho mà người ta thường dùng để thưởng các cô ca sĩ. Mỗi khi ca đoạn nào hay, cô ca sĩ lại được khán giả cho một vài cái trù, đổi được ra thành tiền. Tùy vào từng địa phương mà ca trù có những tên gọi khác nhau như "Hát ả đào", hoặc "Hát cô đầu", hay "Hát nhà tơ", "Hát nhà trò". Hai tên gọi đầu là cái thường được dùng nhiều nhất. Chữ "ả" có nghĩa là một cô gái, và chữ "đào" có nghĩa là một cây đào; từ "ả đào" cũng có thể hiểu là cô gái họ Đào. Còn từ "cô đầu" thì có người cho là "cô đào" bị nói trệch đi. Riêng Đỗ Trọng Đoàn và Đỗ Trọng Huề thì lại cho là chữ "đầu" ám chỉ tiền hoa hồng (tiền đầu) mà các cô ca sĩ phải trả cho cô giáo. "Cô đầu" lại cũng thường được dùng để chỉ những cô ca sĩ có nhiều học trò. Và cho dù có tồn tại ở dạng tên gọi nào thì ca trù luôn gắn với đào nương vì "không có đào nương bất thành ca trù". Để trở thành một đào nương cũng không phải là chuyện dễ, phải hội được nhiều tiêu chuẩn khắt khe như giọng hát, năng khiếu âm nhạc (thẩm âm, gõ phách), tri thức âm nhạc và văn thơ, lòng đam mê và kiên trì..Sự tồn tại của ca trù được quyết định bởi chính các đào nương. Các đào nương chính là những người chuyền tải và thể hiện những cái hay, cái đẹp, cái độc đáo của ca trù, giúp ca trù tồn tại cho đến ngày nay. Đào nương tự gõ nhịp bằng một cặp dùi trống và một cái phách bằng tre. Cô được đệm bằng một cái đàn đáy, và một cái trống chầu dùng để đánh dấu các đoạn, và để làm nổi bật những đoạn hát hay.

Ca trù _một loại nhạc truyền thống của Việt Nam Trongchau-danday-phach

Bộ nhạc khí gồm có trống chầu, đàn đáy và phách

Ngày xưa có ba loại ca trù : hát chơi, biểu diễn tại nhà những người hâm mộ, hoặc tại nhà cô ca sĩ; hát cửa đình, biểu diễn ở đình làng; hát thi, biểu diễn để tranh giải. Và được tổ chức chặt chẽ thành phường, giáo phường, do trùm phường và quản giáp cai quản. Có qui chế về sự truyền nghề, cách học đàn học hát, có những phong tục trong sự nhìn nhận đào nương rành nghề, như lễ mở xiêm áo (thầy cho phép mặc áo đào nương để biểu diễn chánh thức lần đầu tiên trong đình làng, có nhũng qui chế về việc chọn đào nương đi hát thi (ngoài tài năng và sắc diện cần phải có đức hạnh tốt). Các cuộc hát thi và phát giải được tổ chức rành rẽ, các lễ hội được cử hành rất nghiêm chỉnh.

Từ lúc khởi thủy cũng như trong một thời gian khá dài, ca trù là một bộ môn nghệ thuật tổng hợp, bao gồm nhạc, thơ, múa và trò diễn. Chính vì vậy độc đáo của ca trù chính là sự phối hợp đa dạng, tinh vi, nhuần chuyễn giữa thi ca và âm nhạc, đôi khi có cả múa. Đặc biệt trong ca trù thanh nhạc và khí nhạc đi song song với nhau và mỗi loại đều có nét đặc thù. Thể hiện rõ nhất là khi đào nương cất tiếng hát, kỹ thuật hát rất điêu luyện, không cần há to miệng, không đẩy mạnh hơi từ buồng phổi mà ém hơi trong cổ, ậm ự mà lời ca vẫn rõ ràng, tròn vành rõ chữ. Hát trong cửa đình không cần ngân nga. Hát chơi có cách đổ hột, đổ con kiến làm cho tiếng hát thêm duyên, có khi như tiếng nức nở, thở than quyện vào lòng người.

Những ai yêu âm hưởng ca trù không thể quên được những làn điệu quen thuộc như "Khen ai khéo vẽ", "Đêm chia lửa", "Ông già điên", "Tỳ bà hành" (thơ Bạch Cư Dị), Hương Sơn phong cảnh (thơ Chu Mạnh Trinh), "Gặp xuân" (thơ Tản Đà), "Tự tình" (thơ Cao Bá Quát),...quyến rũ, thanh tao và độc đáo. Những đặc trưng này đã tạo nên sự độc nhất vô nhị không có ở bất kỳ loại hình nghệ thuật nào.

Thực ra thì ca trù hay hát nhà tơ theo tôi mang tính thính phòng nhiều hơn vì không phải ai cũng hiểu được nó tuy nhiên do tiếng xấu một thời mà nó bị thất sủng và bị xem là bại hoại vậy thôi. Dân Việt Nam học chúng ta tìm đến ca trù như một hoài niệm đẹp về quá khứ chứ còn phát nó theo thiển ý của tôi hơi khó các bạn ạ.

Theo tôi được biết, ca trù là loại hình nghệ thuật rất bác học. Để hiểu hết được nó không phải là dễ dàng gì. Giá như ai đó có hiểu biết gì thêm thì hãy chia sẻ. Ví dụ như cụ thể hơn về phách, nhịp, nhạc cụ, ...... Tức là một bài viết chi tiết về ca trù, tìm hiểu sâu sát hơn chứ không đơn thuần là nói về các giá trị của ca trù.

Xin cảm ơn.

ko co bai nhac nao phat huy thi phai huy cai j ko biet nua.noi suong lam j up may bai ca tru len day coi

Rất cảm ơn Mentality đã góp ý. Hiện nay tôi có một ít cơ sở dữ liệu về Âm nhạc dân gian, trong đó có khá nhiều chi tiết về ca trù. Tôi sẽ đưa lên diễn đàn trong thời gian sớm nhất.

BQL diễn đàn chúng tôi luôn hoan nghênh tất cả các bài viết và các bài thảo luận có tính văn hóa. tuan8cntt hình như là dân công nghệ thông tin thì phải. Chúng tôi có một góp ý nhỏ với bạn là: Đây là diễn đàn văn hóa nên từ ngữ cần rõ ràng, tránh hiểu nhâm. Vậy nên bạn nên viết bằng tiếng Việt có dấu (cái này chắc không khó với bạn) để đảm bảo sự chính xác cho thông tin của bạn đưa ra. Chúng tôi không chấp nhận kiểu thành viên vô văn hoá và vi phạm nội quy diễn đàn.

Thay mặt BQL Diễn đàn chúc các bạn sức khoẻ, thành công và trí tuệ.

cho Nhi hỏi ca trù tồn tại ở đâu nữa ngoài Bắc Ninh ạ. để tìm hiểu sâu hơn về ca trù thì Nhi nên đi đâu vì Nhi đang tìm hiểu tính bác học của ca trù là như thế nào. đề tài này hơi khó phải không nhưng cứ tò mò mãi đồng thời cũng cần phải làm để nộp lại cho trường nữa

Ca trù là một trong những loại hình âm nhạc truyền thống của Việt Nam. Xuất hiện vào đầu thế kỷ XVI, trải qua những biến cố thăng trầm lịch sử, có lúc tưởng chừng như không thể tồn tại được, nhưng với những đặc trưng về loại hình nghệ thuật độc đáo, sự phối hợp tuyệt vời giữa ca từ và giọng hát hoà cùng các nhạc khí: phách, đàn đáy, trống chầu… cho tới ngày nay, ca trù đã khẳng định được vị trí quan trọng không chỉ của Việt Nam mà của cả nhân loại. Ca trù còn có rất nhiều tên gọi.Tuỳ từng địa phương, từng thời điểm mà hát ca trù còn gọi là hát ả đào, hát cô đầu, hay hát nhà tơ…tuy nhiên dù có tồn tại ở dạng tên gọi nào thì sự tồn tại của ca trù luôn gắn liền với các đào nương “ không có đào nương bất thành ca trù, khi nói đến ca trù không thể không nói tới đào nương”. Các đào nương chính là những người chuyền tải và thể hiện những cái hay, cái đẹp, cái độc đáo của ca trù, giúp ca trù tồn tại cho đến ngày nay. Ca trù có qui chế về sự truyền nghề, cách học đàn học hát, có những phong tục trong sự nhìn nhận đào nương rành nghề, như lễ mở xiêm áo (thầy cho phép mặc áo đào nương để biểu diễn chánh thức lần đầu tiên trong đình làng gọi là Hát cửa đình), có nhũng qui chế về việc chọn đào nương đi hát thi (ngoài tài năng và sắc diện cần phải có đức hạnh tốt). Hầu hết các loại hình nhạc cổ Việt Nam đều có sự phối hợp giữa thơ và nhạc như: vè, đồng dao có thơ 3, 4 chữ, các bài hát ru, hò, lý, các làn điệu chèo thường là thơ lục bát, lục bát biến thể hay song thất lục bát. Không chỉ có vậy, ca trù là một loại nhạc thính phòng, như ca Huế miền Trung, ca Tài tử miền Nam. Trong ca trù bên cạnh thanh nhạc thì khí nhạc cũng hết sức quan trọng và đặc biệt. Khí nhạc gồm: cỗ phách, đàn đáy, và trống chầu. Cỗ phách chỉ là một thanh tre hay một mảnh gỗ gọi là bàn phách và hai chiếc dùi gỗ là phách cái và phách con. Gõ hai dùi vào cỗ phách tạo nên tiếng trầm tiếng bổng, tiếng mạnh, tiếng nhẹ, tiếng thấp, tiếng cao, tiếng trong, tiếng đục, tiếng dương, tiếng âm...Người biểu diễn cũng hết sức nhịp nhàng, tay cầm phách cái, phách con, tay đưa lên cao, tay đưa xuống thấp uyển chuyển như múa. Nghệ thuật ca trù của Việt Nam đã bộc lộ được sự quyến rũ, thanh tao và độc đáo. Những đặc trưng riêng biệt của nó đã tạo nên sự độc nhất vô nhị không có ở bất kỳ loại hình nghệ thuật nào. Hơn nữa, ca trù còn có bề dầy lịch sử, chiều sâu nghệ thuật, được sự đón nhận nồng hậu của người trong nước và nước ngoài, sự tôn vinh và tài trợ của các tổ chức quốc tế, rất xứng đáng được Unesco công nhận là di sản văn hoá phi vật thể của nhân loại.
Về phân bố không gian văn hóa Ca trù trải dài khắp 15 tỉnh phía Bắc gồm: Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và Quảng Bình.

Đó là một vài kiến thức mà mình "thu nhặt" được, hi vọng là có thể đóng góp một phần nhỏ vào việc giải quyết những khó khăn mà Nhi đang gặp phải. Rất mong sự đóng góp của Nhi Và mọi người thêm nữa cho diễn đàn nói riêng và cho ngành Việt Nam học nói chung ngày càng phát triển.

cám ơn thông tin Văn cung cấp. Nhi tìm hiểu xong sẽ báo cáo cho Văn nghe thử nhé. Very Happy

bạn có thể trả lời giúp mình những câu hỏi sau được ko? đặc điểm,nội dung, mục đích sử dụng,những đối tượng của thể loại hát ca trù?cảm ơn nhiều nhé

bạn có thể tìm trên diễn đàn các bài viết khác liên quan đến Ca trù thì sẽ có câu trả lời cho bạn.

» Video: Múa Rối Nước Truyền Thống Việt Nam.
» Lễ hội đua thuyền truyền thống ở Lệ Thuỷ
» Du lịch văn hóa: Làng nghề thủ công truyền thống ( mẫu)
» Hoa trong truyện kiều của Nguyễn Du