Việt Nam học - ngành khoa học phát triển khá nhanh

Việt Nam học - ngành khoa học phát triển khá nhanh

(VietNamNet) – Việt Nam học càng ngày càng có tiếng nói trên các diễn đàn khoa học quốc tế. Tổ chức nghiên cứu và đào tạo Việt Nam học đã ra đời hoặc đang hình thành ở một số trường đại học tại nhiều nước. Tuy vậy, cần mở rộng quan hệ giao lưu hợp tác hơn nữa trong các nghiên cứu về Việt Nam...

“Việt Nam học không phải chỉ là những nghiên cứu về Việt Nam của các học giả nước ngoài mà bao gồm cả những thành tựu nghiên cứu trong nước và trên thế giới về Việt Nam.” - GS Phan Huy Lê, ĐHQG Hà Nội, khẳng định như vậy trong tham luận "Việt Nam học trên đường phát triển và giao lưu, hợp tác quốc tế" ở hội thảo quốc tế về Việt Nam học lần II.




Website của Hội Bảo tồn Di sản Nôm - Vietnamese Nôm Preservation Foundation (http://www.nomfoundation.org)
GS Phan Huy Lê đưa ra định nghĩa Việt Nam học (Vietnamology/Vietnamologie), hay Nghiên cứu Việt Nam (Vietnamese Studies/Etudes Vietnamiennes): Đây là một ngành khoa học nghiên cứu về Việt Nam theo từng chuyên ngành như lịch sử, địa lý, ngôn ngữ, văn học, văn hoá, kinh tế, xã hội, môi trường sinh thái…hay theo tính liên ngành của khu vực học.

Những khảo cứu về Việt Nam thời kỳ đầu chủ yếu thuộc về các học giả Việt Nam với nhiều tác phẩm sưu tầm, biên khảo về thơ văn, lịch sử, địa chí, trong đó có tham khảo một phần thư tịch Trung Hoa

Sau khi giành lại độc lập ở thế kỷ X, công việc biên soạn về lịch sử, văn học, địa lý Việt Nam khởi đầu từ triều Lý (1009-1225) và phát triển mạnh từ triều Trần (1226-1400). Kho tàng thư tịch cổ Việt Nam để lại một di sản Hán Nôm lớn gồm các bộ quốc sử: Đại Việt sử ký toàn thư, Đại Việt sử ký tiền biên, Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Đại Nam thực lục, các bộ luật, tùng thư và các tác phẩm về thơ văn, sử, triết… với những tên tuổi lừng danh như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lê Quý Đôn, Phan Huy Chú,…

Những trí thức Tây học có tinh thần dân tộc và những học giả cấp tiến như Nguyễn Văn Huyên, Nguyễn Văn Tố, Trần Văn Giáp, Đào Duy Anh, Đặng Thai Mai,…cũng đã có những đóng góp cho ngành Việt Nam học. Họ vận dụng lý luận, phương pháp luận và kiến thức khoa học phương Tây để nghiên cứu lịch sử, văn hoá nước nhà.

Hiện nay, hệ thống đào tạo và nghiên cứu về Việt Nam học trong nước đã có những phát triển đáng kể và tương đối đồng bộ. Nhiều ngành học mới đã được xậy dựng thêm bên cạnh những chuyên ngành thành lập từ trước: xã hội, nhân học, môi trường sinh thái, văn hoá…

Các nhà khoa học trẻ tuổi được gởi đi đào tạo ngày một nhiều. Công việc sưu tầm và khai thác các nguồn tư liệu trong mấy thập kỷ vừa qua được giới khoa học Việt Nam đặc biệt quan tâm và đạt nhiều kết quả tốt đẹp. Các nền văn hoá Đông Sơn, Sa Huỳnh - Chămpa, Óc Eo được nhận thức sâu sắc hơn trên cơ sở phát triển khảo cổ học mới. Đặc biệt, vào các năm 2003-2004, chúng ta đã phát hiện di tích Hoàng thành Thăng Long ở Hà Nội với bề dày hơn mười thế kỷ lịch sử. Các kho tư liệu hết sức đồ sộ của châu bản triều Nguyễn, của hàng chục vạn văn bia, địa bạ, gia phả, hương ước đáng được khai thác với nhiều kết quả khả quan. Các tư liệu văn hoá dân gian, đặc biệt các sử thi, luật tục, âm nhạc của các dân tộc thiểu số cũng đang được sưu tầm với nhiều hứa hẹn đầy triển vọng.

Việc đào tạo về Việt Nam học cấp đại học dành cho sinh viên nước ngoài đã phát triển ở một số trường đại học lớn.

Các tác giả nước ngoài nghiên cứu về Việt Nam sớm nhất chủ yếu là học giả Trung Hoa. Những ghi chép đầu tiên về Việt Nam được tìm thấy trong thư tịch cổ Trung Hoa, trong 25 bộ sử các vương triều và nhiều trước tác của sử gia. Một số chuyên khảo có giá trị về Việt Nam như Giao Châu cảo của Trần Cương Trung, An Nam hành ký của Từ Minh Thiện, Việt kiệu thư của Lý Văn Phương… Từ những năm 1990 trở lại đây, Việt Nam học đã phát triển khá mạnh như một ngành khoa học độc lập, hoặc như một bộ phận của nghiên cứu khu vực Đông Nam Á. Việt Nam học phát triển tại các trường ĐH lớn như ĐH Bắc Kinh, ĐH Trịnh Châu và trong các tỉnh giáp biên giới hay gần Việt Nam như Vân Nam, Quảng Tây, Quảng Đông.

Từ thế kỷ XVI-XVII, các giáo sĩ, thương gia phương Tây qua thư từ, du ký, hồi ức đã bổ sung thêm một nguồn tư liệu mới dưới góc nhìn miêu tả, so sánh của văn hoá phương Tây.

Trong thời kỳ cận đại, một loạt ngành khoa học và nghệ thuật mang tính cận đại của phương Tây đã ra đời tại nước ta như khảo cổ học, dân tộc học, ngôn ngữ học…Và Việt Nam học cũng có những biến đổi sâu sắc. Các học giả phương Tây áp dụng phương pháp cận đại trong nghiên cứu Việt Nam.

Các nhà Đông phương học nổi tiếng như Henry Maspéro, Léonard Aurousseau, Paul Pelliot…đã đạt nhiều thành tựu nghiên cứu lớn trên các lĩnh vực khảo cổ học, dân tộc học, ngôn ngữ học, sử học, địa chất học…Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO), thành lập năm 1900 với trụ sở và thư viện chính đặt tại Hà Nội, cũng có công lớn trong thu thập và bảo quản các thu tịch Hán Nôm, văn bia, lập hồ sơ khoa học nhiều di sản văn hoá vật thể.

Hàng loạt công trình khoa học được xuất bản hay công bố trên tạp chí của EFEO, cùng tạp chí Đô thành Hiếu cổ Huế (Bulletin des Amis du Vieux Hue - BAVH), và tạp chí Hiệp hội Nghiên cứu Đông Dương (Bulletin de la Société des Etudes Indochinoises - BSEI) là những tạp chí khoa học tiêu biểu của học giả Pháp và phương Tây nghên cứu về Việt Nam. Tuy nhiên, lúc này Việt Nam học chưa được xem như một ngành khoa học riêng biệt mà luôn gắn liền và được coi như một bộ phận của nghiên cứu Đông Dương, hay nghiên cứu Trung Hoa, Ấn Độ.

Việt Nam học ở Liên Xô (cũ) do nhà Đông phương học nổi tiếng A. A. Guber xây dựng, đạt đến trình độ cao nhất vào những năm 1970-1980 với một đội ngũ các nhà khoa học và tổ chức nghiên cứu mạnh nhất thế giới lúc đó. Gần đây, các nhà Việt Nam học người Nga đã cố gắng tập hợp lực lượng trong Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam Moskva với hội thảo khoa học tổ chức hàng năm.

Sau chiến tranh thế giới thứ hai, nền Đông phương học trên thế giới có những biến đổi lớn ảnh hưởng đến sự phát triển của Việt Nam học ở nước ngoài. Do Việt Nam ngày càng thu hút sự quan tâm và nghiên cứu của các học giả nước ngoài, ngành Việt Nam học hiện đại ra đời và xác lập vị trí trong sự phát triển của nền Đông phương học thế giới. Tuy có nhiều trường phái, nhiều quan điểm; nhưng các nhà khoa học đều có mục tiêu và ước vọng chung là nhận thức Việt Nam một cách trung thực, khách quan.

Ở Hoa Kỳ, Việt Nam học đã phát triển khá mạnh trong thời gian chiến tranh Việt Nam. Vài thập kỷ gần đây, ngành Việt Nam học ở Hoa Kỳ và Canada cũng lấy lại đà phát triển nên bên cạnh những nhà nghiên cứu lão thành đã xuất hiện các nhà Việt Nam học trẻ tuổi.

Tại Nhật Bản, Việt Nam học nảy sinh từ cuối thế kỷ XIX, ra đời trong Chiến tranh Thế giới thứ hai và phát triển nhanh trong phong trào ủng hộ Việt Nam thời chiến tranh. Năm 1987, Hội Nhật Bản Nghiên cứu Việt Nam được thành lập, do nhà Việt Nam học và Đông phương học nổi tiếng Yamamoto Tatsuro sáng lập, tập hợp trên 100 học giả. Đến nay, Nhật Bản có hơn 200 nhà nghiên cứu Việt Nam trên hầu hết các lĩnh vực, gồm nhiều thế hệ, được coi là hùng hậu và phát triển mạnh nhất.


GS Phan Huy Lê: Cần mở rộng quan hệ giao lưu hợp tác trong nghiên cứu Việt Nam.
Tại Hàn Quốc, Việt Nam học chỉ mới bắt đầu từ năm 1966 khi Khoa tiếng Việt được thành lập ở trường ĐH Hankuk. Đến nay, Hàn Quốc đã có bốn trường ĐH và CĐ mở ngành đào tạo về Việt Nam học. Hội Hàn Quốc Nghiên cứu Việt Nam đã có 70 thành viên.

Tuy mới ra đời tại Australia nhưng Việt Nam học đã phát triển nhanh với nhiều học giả tên tuổi trên thế giới.

Ngoài ra, Việt Nam học hiện đại đang lan rộng và phát triển khá nhanh ở nhiều nước. Tổ chức nghiên cứu và đào tạo về Việt Nam học cũng đã ra đời hoặc đang hình thành trong một số trường đại học của Thái Lan, Malaysia, Singapore, Hà Lan, Bỉ, Anh, Đan Mạch, Na Uy, Thuỵ Điển, Italia,… Cả ở những nước láng giềng như Lào, Campuchia, Indonesia, Philippines,… ngành Việt Nam học cũng đang được gầy dựng.

Việt Nam học càng ngày càng có tiếng nói trên các diễn đàn khoa học quốc tế. Trong những hội thảo quốc tế lớn như Đại hội Sử học Thế giới do Uỷ ban Quốc tế các Khoa học Lịch sử (CSIH) tổ chức năm năm một lần, Hội thảo của các nhà sử học châu Á (IAHA) tổ chức hai năm một lần, Hội thảo về Đông phương học… đều có những báo cáo khoa học về Việt Nam. Ở châu Âu, từ năm 1993 đã hình thành mạng lưới nghiên cứu Việt Nam mang tên Euroviet.

Các nhà Việt Nam học thế giới đã có nhiều công trình đồ sộ và có giá trị nghiên cứu về Việt Nam. Kết quả thống kê của David Marr trong cuốn sách về thư mục Việt Nam xuất bản năm 1992 cho biết: Trong 1038 đầu sách, bài báo, tư liệu có 577 đơn vị của tác giả nước ngoài (chiếm 55%). Riêng về chủ đề chiến tranh Pháp ở Đông Dương, năm 2002 Alain Rucsio thống kê được 11.702 đơn vị, trong đó của tác giả nước ngoài chiếm 88,5% (10.308 đơn vị).

Hầu hết các học giả đều biết tiếng Việt, nhiều người sử dụng thành thạo tiếng Việt và một số biết cả chữ Hán, chữ Nôm.

Trong số các nhà Việt Nam học nước ngoài, có một số học giả gốc Việt. Họ nghiên cứu Việt Nam không chỉ như một đối tượng khoa học mà còn mang trong mình những tình cảm dân tộc sâu xa.

Do nhận thức được nhu cầu và nguyện vọng đó, năm 1998 ĐHQG Hà Nội cùng Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia đã đồng chủ trì tổ chức Hội thảo quốc tế về Việt Nam học lần thứ nhất tại Hà Nội. Trong tổng số hơn 600 nhà khoa học tham dự Hội thảo lần I, có gần 300 nhà Việt Nam học nước ngoài đến từ 26 nước.

"Rất tiếc là sau đó, đến hôm nay, sau sáu năm, chúng ta mới có cuộc Hội thảo lần II. Mở rộng quan hệ giao lưu hợp tác trong nghiên cứu Việt Nam không chỉ là mong muốn, nguyện vọng của các nhà Việt Nam học mà còn là yêu cầu phát triển khách quan và bức thiết của Việt Nam học bước vào thế kỷ XXI." - GS Phan Huy Lê đề nghị - "Một tổ chức khoa học hợp lý kèm theo những phương thức hoạt động phù hợp chắc chắn sẽ góp phần quan trọng trúc đẩy sự phát triển của Việt Nam học ở Việt Nam và trên thế giới”.
ADMIN(ghi)

thế thì hiện nay chương trình giảng dạy ngành VNH ở các nước được đánh giá như thế nào ? chủ yếu nghiên cứu lĩnh vực gì ?

theo tôi thì ngành vnh tức là học về việt nam , con người, đị lý, truyến thống, văn hóa.... nhưng mới đầu việc nghiên cứu đó là do nguoi ngoại quốc nghiên cứu và tìm hiểu với những mục đích riêng của họ. đúng như tieugia noi ngành vnh hiên nay phát triển nhưng cho mình hỏi nó phát triênt dụa trên sự phát triển của trí tuệ thế giới và liệu so với các ngành # cũng như công cuộc đào tạo của các nước về ngành học này liều có dược coi là rất phát triển k? hơn thế liệu những bạn sv củ chúng ta theo hoc ngành này sau này ja có đủ đáp ứng cho nhu cầu chát lượng của thị trường hiện nay k? theo tôi cứ như cách đào tạo của một số trường bây jo chỉ chú trọng tói số lượng mà k chú ý tới mặt chất lượng như hiện tai (trừ một số tr đã có bề dầy trong ngành) thì chắc chắn chúng ta sẽ chỉ đáp ứng đc một phần nhu cầu của thi trường . và chắc chắn sẽ có rất nhiều bạn sv fai đi làm trái ngành mình dc dào tạo trong khi đi học.

như bạn nói ngành học này đã đào tạo ở nước ta tàm 10 nam nay, nhưng tần đó thới gian theo bạn liều có đủ và có thể so sánh với nhiều nước cũng có tâm huyết và đam mê nghiên cứu về văn hóa, truyền thống, con người Việt hay k?đúng là trong thời đại ngày nay thì một phần lớn các bộ phận tri trức Việt đã và đang đi sâu và tìm hiểu về con người và lịch sử dân tôc mình nhưng liệu bạn có chắc chắn là nguồn gốc của ngành ngay là do yếu tố nôi sinh hay k? từ thời kỳ nước ta bị sâm lược đã có rất nhiều các nhà tư tưởng của các nước tìm hiểu và nghiên cứu về truyền thống của dân tộc ta.ngày nay thì ngành này đã và đang được giảng dậy ở trong các trường cd-dh hoặc tương đương nhưng liệu tất cả đó đẫ đủ và xứng đáng với sự phát triển của đất nước ta trong thòi đại hội nhập này chưa? khi mà trên thế giới có rất nhiều trường nổi tiếng cũng tìm hiểu về lĩnh vực này thì liệu bạn có giám khảng định là chúng ta những con người của dân tộc mình chắc hiểu kỹ về những gì của dân tộc ta hay không?cùng với đó là chất lượng gd không đồng đều của chúng ta như vậy liều có thể đapf úng nhu cầu rất nhiều của thị trường hay k?khi ma co rất nhiều bạn sv của ngành học mà còn không ý thức được mình làm gì sau này khi mà trình độ chuyên môn được đào tạo trong nhà trường là không nhiều và rất nhiều điều chúng ta phai tự tim hiểu tự mình chải nghiệm trong công việc và cuộc sống sau nay.

Nhi được biết là muốn làm được việc trong thời đại này thì kiến thức về văn hoá đều quan trọng trong hầu hết các ngành nghề nhưng những người rớt phỏng vấn là do không trả lời được những câu hỏi về văn hoá. Nếu bạn muốn tương lai mình chắc chắn hơn thì bạn nên học thêm bằng khác ,vì có người gợi ý cho mình là nên học thêm bằng quản trị kinh doanh. tiêu chuẩn một nhân viên tối thiểu là phải thông thạo ngoại ngữ , kiến thức tổng hợp về văn hóa rồi mới đến chuyên môn trong nghề .Thông tin về việc các nước trên thế giới nghiên cứu nhiều về văn hoá VN không biết có chính xác không thì nhi hơi nghi ngờ ,nhưng mà dù sao ngnàh này cũng còn mới nên sv cũng cần ý thức là muốn giỏi thì chỉ có tự mình học là tốt nhất thôi. trên trường chỉ nói những cái chung chung ,tổng quát ,cung cấp cái sườn cho sv tự nghiên cứu thôi, vậy mà các sv khác cứ nghĩ đó là đủ rồi, vì cho rằng bấy nhiều là quá nhiều rồi ,giờ chỉ còn hi vọng thầy cô quan tâm nhiều hơn ngành này để cải tiến dần thôi.mọi người cố gắng để sau này lấp đầy lực lượng chuyên về VNH đang còn thiếu nhe

mình cũng đồmg tình với ý kiến của nhi việc học tập và nghiên cứu của chún ta những sv đuợc coi là những thề hệ trẻ của ngành và của đất nuớc hiện còn có rất nhiều điều cần nói, cần đề cập tới. để khắc phục được những điều đó thì không cón cách nào khác là bản thân chúng ta phải biết tự mình cố gắng và tìm hiểu rất nhiều, nhưng đồng thời các thầy cô giáo, những người tâm huyết với ngành và đã bỏ nhiều công tìm hiểu và nghiên cứu về văn hóa, truyền thống, con người, và những vấn đề liên quan cúng phải quan tân và giúp đỡ các thế hệ sau về cả kinh nghiệm cũng như tri thức, hiểu biết về ngành này mà mình có. từ đó tạo cho các bạn sv không chhỉ của ngành nòi riêng mà cả nhũng bạn có đam mê và yêu thích tìm hiểu về ngành, chỉ có thế ngành học của chúng ta nói riêng và của ngành gd nước nhà mới có thể phát triển bền vững và tạo được mối liên hệ cần thiết. còn vấn đề bạn đưa ra là chúng ta nên học thêm một ngành học khác ngoài ngành học chúng ta đang học cùng với đó là học tốt ngoại ngữ, chuyện này mình cũng ủng hộ nhưng trước khi có ý định là theo học ngành khác thì chúng ta phải suy nghĩ thật kỹ và phải xác định, tự mình đánh giá được năng lực cũng như khả năng thưc sự của mình liệu có đủ để học như vậy hay k? hơn thế sau này khi chúng ta ra trường xác định công tác theo đúng ngành học thí chúng ta phải cố gắng rất nhiều ngoài kiền thức chung thì mình chắc chắn các kiến thức chuyên ngành sễ rất cần thiết. vì vậy những bạn có học lực tb chẳng hạn như mình liệu cò nên mạo hiểm theo học như vậy hay k? mình nghĩ là không nên vì khi đó chúng ta phải phân đôi thời gian cũng như sự đam mê của mình vậy chắc chắn kết quả sẽ không tốt như mình chú trọng đầu tư vào một ngành học nhất định. vì vậy theo mình học được nhiều lĩnh vưc thì tôt nhưng hãy xem khả năng thực sự mà mình có theo đó điều quan trong nhất vẫn là kiến thức chuyên môn, sau đó là tuỳ vào lĩnh vực mình lựa chọn mà cò những đòi hỏi riêng như ngoại ngữ, kiến thúc văn hóa...

mong mọi người tiếp tục đóng góp bổ xung ý kiến của mình

Tôi xin phép có một vài ý kiến.

Trong tay bạn đang có một cái xẻng, tôi yêu cầu bạn phải đào một cái hố thật sâu. Nếu ban đầu bạn không đào cái miệng hố to vừa đủ thì bạn sẽ không bao giờ khoét sâu xuống được. Nhưng nếu bạn đào miệng hố to quá, bạn sẽ tốn sức mà kết quả thu được chẳng là bao nhiêu.

Ý tôi muốn nói ở đây là bạn phải biết xác định được mục tiêu khi học tập và làm việc, còn việc học là vô bờ bến, tri thức rộng lớn vô cùng. Thực trạng xã hội ngày nay không phải bạn không biết, tất cả các ngành đều khó khăn như nhau, chỗ thiếu nhân lực mãi vẫn thiếu, chỗ thừa thì mãi vẫn thừa. Tuy vậy nhưng để mà chen chân vào chỗ thiếu ấy, bạn cũng đừng nghĩ là đơn giản.

Không ai có thể biết chính xác mình đang đứng ở vị trí nào của năng lực. Một thầy giáo có kiến thức sâu rộng thì chưa chắc đã có khả năng truyền đạt tốt,... Người ta chỉ có thể ước lượng xem khả năng của mình đến đâu, dựa vào điều kiện thực tế mà dám nghĩ, dám làm.

Tôi nói đến đây chắc bạn sẽ có những suy nghĩ của riêng mình. Bạn đừng vội nói hay viết gì. Hãy ngẫm nghĩ.

Thay mặt BQL Diễn đàn, chúng tôi chúc bạn thành công.

Nhị_Gia đã viết:

Quyết định ở sự phát triển của ngành phải là những sinh viên của ngành và toàn bộ con người Việt Nam. Tất cả những gì chúng ta làm hiện nay có thể nói là chưa đủ để tạo nên một tương lai, một bộ mặt mới cho ngành Việt Nam học. Như tôi đã nói ở trên, cần mở rộng và cải tiến quá trình dậy và học cho ngành Việt Nam học để cho ngành có chỗ đứng xứng tầm của nó. Cái gốc của công việc là kiến thức, khi có kiến thức tôi nghĩ công việc không phải là chuyện khó khăn. Đam mê của bạn sẽ cho bạn kiến thức.

Tôi hết sức đồng ý với anh Nhị Gia. Kiến thức, kĩ năng là rất cần thiết đối với tất cả các ngành. Sự đam mê sẽ cho chúng ta kiến thức. Quan trọng hơn, bộ mặt của một ngành khoa học phụ thuộc rất nhiều vào những người trong ngành đó có được nhiệt huyết, sự đam mê và kĩ năng nghề nghiệp hay không.

đúng nhưng mà người VN thời đại này không còn yêu VN như trước nữa. Chỉ cần theo dõi sinh viên đăng kí vào ngành VNH là biết thôi. càng ngày càng ít sv theo học thì với lực lượng ít như thế này liệu có thể làm được gì đây. mình nói điều này không có nghĩa là mình cũng giống như họ nhưng mình rất buồn và thất vọng về con người VN ngày nay, ý thức càng ngày càng kém mà xã hội thì lại cần những con người có đạo đức và năng lực nhưng thực tế những người có tài lại không thể phát huy trí tuệ.Sư bon chen ganh đua khiến người ta phải dùng những trò bỉ ổi để gạt đối phương. đặc điểm trọng tình cảm của người VN chính là khuyết điểm lớn nhất cho sự phát triển. điều cần làm nhất bây giờ là phải làm sao để người VN có ý thức đạo dức tốt, làm thế nào để người VN yêu VN hơn .Đây là điều làm nhi băn khoăn nhất .dù mình có làm gì đi nữa nhưng không có nhiều người như chúng ta thì làm được gì đây. Theo thông tin thì học ngành VNH sẽ làm việc cho các công ty có vẻ lớn như bên ngoại giao ... mình vẫn còn chút mơ hồ về nghề nghiệp tương lai vì đã có ai ra trường và có việc làm xứng đáng đâu, toàn làm nghề tay trái cả. Kiến thức học bao nhiêu năm rốt cuộc để làm gì. Lo lắng mãi hoài thế này đây. Ai có thông tin gì vui vui cho nhi biết với để lấy tinh thần. Nói vậy chứ Nhi vẫn sẽ theo tới cùng. hi vọng sau này mình sẽ thay đổi chút gì đó

ai mà không lo. Thế cát bụi không lo tới chuyện đó à. Xã hội này chán thiệt đó. Biết làm sao giờ.Nhưng Cát bụi không đọc bài trên hay sao a. Điều băn khoăn nhất của nhi là vấn đề đạo đức đó. Nhi viết bài trên ý là để ai có thông tin gì phấn chấn thì viết lên chứ nhìn tình trạng này thì lưc hăng lúc chán thế này có ngày tâm thần. đấy là những tâm sự của Nhi ,chăc có nhiều người cùng suy nghĩ. Hi vọng những ai khác đọc bài này nhận ra và thay đổi quan niệm sống